Welkom bij de nieuwe reeks aan minitours van Explore Utrecht! Ook dit jaar nemen wij jullie met foto en woord, mee op ontdekkingstocht door ons stadsie. Dit voorjaar kun je ook weer meelopen met de minitours van #exploreutrecht? Volg de Facebook en Instagram voor meer informatie betreffende startlocaties en thema’s van de tours.

Doet de naam Pieter Philip Jurriaan Quint Ondaatje (1758-1818) geen belletje rinkelen. Nou, bij mij in eerste instantie ook niet, maar nu wel. Het wordt tijd om deze man te leren kennen. Dit doen we door middel van een ontdekkingstocht door de stad aan de hand van zijn levensverhaal.

Sri Lanka

‘Mijn hoofd rookt van al het gewoel, dat thans op onze kamer is. Dat eeuwige gedruisch van die politieke vrienden verveelt mij schrikkelijk!’ schreef Jacob Bellamy, Ondaantjes huisgenoot op Lange Nieuwstraat 18, naar zijn vriendin Francina. Ondaatje groeit op in Ceylon, het huidige Sri Lanka, zijn vader is een Tamil dominee en zijn moeder is een Amsterdamse. Op 14-jarige leeftijd vertrekt Ondaatje naar Nederland om in Amsterdam naar de Latijnse school te gaan. Aansluitend studeert hij de artes en filosofie op zijn vaders Alma Mater: de Universiteit van Utrecht. Hij is politiek geëngageerd. Hij wordt onderofficier in de Utrechtse schutterij en is in 1783 één van de oprichters van het exercitiegenootschap Pro Patria et Libertate. (Voor vaderland en vrijheid) Deze burgerwacht moet tegenwicht bieden aan de heersende macht en de arrogantie van het Utrechtse stadsbestuur. Vanwege de grote opkomst traint zij in wandelpark Sterrenbos, waar tegenwoordig een hofje uit 1873 en de Utrechtse rechtbank staat.

https://www.instagram.com/p/BdD5PvMnj_g/?taken-by=explore_utrecht

Patriotten vs. regenten

Ondaatje is een patriot in hart en nieren. Hij is redactielid bij het patriottische tijdschrift De Post van den Neder-Rhyn. Ook moet hij niets hebben van de bestaande bestuursstructuur in de stad en de rol die de stadhouder Willem V daarin speelt. Binnen de patriottenbeweging heeft Ondaatje een leidersrol. Hij voert onder andere de burgerprotesten tegen de vertragingstactieken van de regenten aan. In 1785 komt het tot een eerste grote confrontatie tussen patriotten en regenten, waarbij Ondaatje een belangrijke taak vervult.

Omsingeld

Wanneer het vroedschap (stadsbestuur) een nieuw lid wil benoemen, is de kandidaat een tegenstander van de patriotten. De patriotten zijn de vriendjespolitiek zat. Er ontstaat een heftig protest tegen de benoeming. Een woedende menigte omsingelt het stadhuis. Ondaatje – als leider van de onderhandelingen – vertelt de regenten in een toespraak dat ze moeten buigen voor het volk, waaraan ze hun positie te danken hebben. De regenten zijn geïntimeerd en geven toe, waarna Ondaatje het volk weer naar huis stuurt. Maar zodra het gevaar geweken is, gaan de regenten zelf in de aanval. Onmiddellijk verbieden zij elke vorm van samenscholing en tegen Ondaatje beginnen zij een lastercampagne.

Vlucht

Na enkele pogingen het vroedschap te dwingen in te stemmen met een invoering van democratische regels, komt het opnieuw tot een opstand bij het stadhuis in 1786. Ondaatje geeft deze keer niet op. Enkele maanden later stuurt de schutterij het vroedschap naar huis, waarna er op de Neude een patriottische raad wordt beëdigd. Dit duurt niet lang, want in 1787 schiet het Pruisische leger de stadhouder Willem V te hulp. Ondaatje vlucht net als veel andere patriotten naar het buitenland. Als de Fransen in 1795 de republiek veroveren, komt hij eveneens terug. Hij zal tot zijn dood, binnen de republiek, allerlei belangrijke functies bekleden.

Wil je op de hoogte blijven van alle nieuwe en toffe hotspots in Utrecht volg Explore Utrecht dan op Twitter, Instagram en Facebook.

Je kunt ook de Explore Utrecht app, downloaden voor een offline city map met heel veel leuks.